کاوش موضوع حزب توده

حزب تودهٔ ایران یک حزب سیاسی کمونیستی در ایران است. این حزب به عنوان مدعی سوسیال دموکراسی عهد جنبش مشروطه و حزب کمونیست ایران در ۱۰ مهر ۱۳۲۰ در تهران بنیان‌گذاری شد و در تاریخ معاصر ایران سازمان اصلی چپ محسوب می‌شود. بنیان‌گذاران حزب تودهٔ ایران چند تن از روشنفکران و فعالان چپ‌گرا و ملی‌گرای ایران نظیر سلیمان اسکندری، احسان طبری و رضا روستا بودند که اغلب در دورهٔ رضاشاه تحت پیگرد یا در زندان بودند. حزب تودهٔ ایران در زمان تاسیس به یکی از بازیگران اصلی صحنهٔ سیاسی کشور تبدیل شد. این حزب در ابتدا متشکل از آزادی‌خواهان، مبارزان و فعالان سیاسی برجسته بود، اما به‌مرور زمان و در پی برخی سیاست‌ها از جمله پیروی از خط‌مشی اتحاد جماهیر شوروی و شیوهٔ رهبری متمرکز، با شکاف‌هایی درون‌حزبی مواجه شد. نخستین مورد اختلاف، حمایت نمایندگان حزب در مجلس چهاردهم از اعطای امتیاز نفت شمال به شوروی بود. همچنین، حزب از خودمختاری آذربایجان در دورهٔ اشغال ایران توسط ارتش شوروی حمایت کرد که موجب مخالفت‌های گسترده‌ای با این حزب شد. در دورهٔ پانزدهم مجلس شورای ملی، حزب توده که خواهان حفظ امکان واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی بود، با نهضت ملی‌شدن صنعت نفت و جبههٔ ملی ایران مخالفت کرد. در دی‌ ۱۳۳۱، تصمیم دولت محمد مصدق مبنی بر عدم تمدید امتیاز ماهی‌گیری شوروی در دریای خزر، با واکنش انتقادی حزب مواجه شد. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و افشای سازمان افسران حزب، سرکوب گسترده‌ای علیه آن صورت گرفت؛ تعدادی از افسران آن اعدام شدند و برخی دیگر به زندان، تبعید یا شکنجه محکوم گردیدند. با وجود غیرقانونی اعلام شدن حزب از سال ۱۳۲۷، فعالیت‌های مخفی آن ادامه یافت و بخشی از رهبران و کادرهای آن به کشورهای شوروی و آلمان شرقی مهاجرت کردند. در جریان انقلاب ۱۳۵۷، حزب توده از انقلاب حمایت کرد و در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، از برخی مسئولان مانند صادق خلخالی حمایت علنی به‌عمل آورد. با این‌حال، در سال ۱۳۶۲ و در پی مخالفت با ادامهٔ جنگ ایران و عراق پس از آزادسازی خرمشهر، به اتهام تلاش برای کودتا و جاسوسی با سرکوب گسترده‌ای مواجه شد. بسیاری از اعضا، رهبران و کادرهای آن بازداشت، اعدام یا تبعید شدند. در سال ۱۹۸۲، ولادیمیر کوزیچکین، مأمور کاگ‌ب در سفارت شوروی در تهران، از ایران گریخت و به بریتانیا پناهنده شد. بر پایهٔ برخی منابع، گزارش‌ها و اسنادی که او در اختیار سازمان اطلاعات بریتانیا قرار داد، نقش مؤثری در شناسایی و تضعیف سازمان‌های مخفی حزب توده در ایران ایفا کرد. در پی سرکوب‌های دههٔ ۱۳۶۰، حزب از فعالیت علنی در ایران بازماند. امروزه بخشی از اعضای آن در خارج از کشور، به‌ویژه در اروپا، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. حزب تودهٔ ایران در حال حاضر با شعارهایی نظیر «طرد رژیم ولایت فقیه» و «تشکیل جبههٔ واحد ضد دیکتاتوری برای آزادی، صلح، عدالت اجتماعی و برپایی جمهوری ملی و دموکراتیک» به فعالیت خود ادامه می‌دهد.... بیشتر در ویکی پدیا